به بخش امکان‌سنجی و ارزش‌گذاری فناوری خوش آمدید.‌

سال ۱۴۰۱ در توافقی بین یک شرکت سرمایه‌گذاری و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اصفهان، بحث کشت عمودی هوشمند گیاهان با ارزش افزوده بالا به عنوان یک موضوع استراتژیک برای سرمایه‌گذاری مدنظر قرار گرفت. از ما برای انجام مطالعه امکان‌سنجی فنی و اقتصادی دعوت شد. اما سوالات بی‌شماری قبل از انجام این مطالعه باید پاسخ داده می‌شد. مزایای این روش و آینده آن چگونه است؟ چه گیاهانی برای کشت عمودی دارای اولویت هستند؟ مشتریان این محصولات چه کسانی هستند و بهره‌برداری از چنین واحدهایی چه هزینه‌هایی دارد؟ نسبت درآمد به هزینه‌ها به چه شکلی است؟ آیا سرمایه‌گذاری در این حوزه دارای توجیه اقتصادی است یا نه؟ این فناوری در کجای چرخه عمرش قرار داشت؟ و بسیاری سوالات دیگر. 

ما افتخار همراهی در این پروژه را داشتیم. اصل موضوع به تحقیقاتی برمی‌گشت که در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اصفهان در خصوص تولید گیاهان خاص در محیطهای کنترل شده بیوراکتور و فیتوراکتورها صورت گرفته بود. محققین این مجموعه نمونه داروهای گیاهی مربوط به میگرن و داروهای آرام‌بخش را از بازار جمع آوری کرده و ماده موثره آنها را مورد سنجش قرار داده بودند و متوجه شده بودند که ماده موثره هیپرفورین و هیپریسین در اغلب آنها وجود ندارد. 

با بررسی‌های بیشتر مشخص شد که الگوی کسب و کاری که این مجموعه برای تولید محصول مدنظر دارد، نیاز به بازنگری دارد و بخشی از دانش فنی نیز هنوز تکامل نیافته است. بدین معنی که به لحاظ استراتژیک شرکت‌های خریدار این محصول عملاً اهمیتی به کیفیت نمی‌دهند و تفاوتی بین محصول کشت شده در مزرعه و کشت شده در شرایط کنترل شده قائل نمی‌شوند و عدم نظارت وزارت بهداشت نیز باعث شده که هیچ پایشی در خصوص ماده موثره موجود در داروهای گیاهی ایران وجود نداشته باشد. بنابراین این پروژه با ریسک بالای تحقق بازار روبرو بود. نتایج گزارش امکان‌سنجی اقتصادی منجر به توصیه برای ادغام رو به پایین این کسب و کار با یک واحد تولید داروهای گیاهی شد تا این ریسک را نیز پوشش دهد. البته دلیل این پیشنهاد، اصرار مجموعه سرمایه‌گذار برای ورود به این کسب و کار به شکل اقتصادی بود.