با تیمی قابل اعتماد، کسب و کار خود را توسعه دهید.

۰۹۱۲۳۳۲۶۶۵۴

رقابت‌پذیری، چطور ریسک رقابت‌پذیری تولید محصول جدید را ارزیابی کنیم؟

ارزیابی ریسک رقابت‌پذیری تولید محصول جدید در شرکت لینتر پاک

قبل از تصمیم به تولید هر محصول جدیدی، باید رقابت‌پذیری آن محصول در صنعت از پنج منظر اصلی مورد بررسی قرار گیرد. در این گفتار تلاش داریم تا با طرح یک موضوع واقعی و نحوه ارزیابی آن، موضوع ارزیابی ریسک رقابت‌پذیری تولید یک محصول جدید را مورد بررسی قرار دهیم. 

شرکت لینتر پاک در سال ۱۴۰۱ برای تکمیل زنجیره ارزش و استفاده از ضایعات کارخانه برای تولید محصولی جدید به پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی مراجعه کرد. ضایعات این کارخانه لینتر سلولزی پنبه بود و بنابراین کلیه مشتقات سلولز می‌توانست به عنوان محصول جدید در دستور کار تولید قرار بگیرد. 

یکی از اعضای هیات علمی این پژوهشکده تولید میکرو کریستال سلولز گرید دارویی را به شرکت لینتر پاک پیشنهاد داد. این ماده کاربرد زیادی در صنعت دارویی ایران داشت و تولیدکننده جدی در داخل کشور به عرضه این ماده نمی‌پرداخت. موضوع جذاب بود و نتایج تحقیقات آزمایشگاهی نیز از اقتصادی بودن پروژه حکایت داشت. تیم پژوهشگاه ظرفیت تولید معادل ۱۰۰٪ نیاز بازار را به متقاضی پیشنهاد داده بودند. 

اما شرکت یک سوال اساسی داشت. قبلا بحث تولید کربوکسی متیل سلولز از ضایعات لینتر پنبه به شرکت پیشنهاد شده بود و علیرغم اقدامات اولیه برای سرمایه‌گذاری تولید این ماده، به سرعت رقبای زیادی به تولید این ماده پرداخته بودند. شرکت بیم آن را داشت که ظرفیت تولید را برای پوشش کل نیاز بازار داخلی و حتی صادرات فراهم کند، اما خیلی زود بواسطه حضور رقبای جدید، شکست بخورد. به نظر شما چطور می‌توان این ابهام شرکت را مرتفع کرد؟

مشاور در حال توضیح اینکه چطور رقابت پذیر باشیم؟

درخواست پژوهشکده برای دریافت خدمات مشاوره مدیریت

در اوایل سال ۱۴۰۲، پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی که فناوری تولید میکرو کریستال سلولز در آنجا توسعه داده شده بود، برای بحث مطالعه بازار این محصول در ایران و کشورهای مقصد صادراتی به ما مراجعه کردند. بحث ارزشگذاری دانش فنی و پاسخ به ریسک اصلی مدنظر شرکت از منظر رقابت پذیری، از دیگر موارد درخواستی پژوهشکده بود.

در چنین مواردی برای حل موضوع باید پس از شناخت دقیق مساله و وضعیت موجود، قالب صحیحی برای ارزیابی موضوع انتخاب کرد. در این مورد با توجه به ماهیت کلاسیک کسب و کار، قالب مناسب برای تحلیل موضوع، مدل رقابت پذیری الماس پورتر بود. ورود به این کسب و کار و تولید این محصول جدید از پنج منظر باید مورد تحلیل قرار می‌گرفت: تهدید تازه واردان، شدت رقابت بین رقبا، تهدید جایگزین، تهدید خریداران و تهدید تامین کنندگان.

تولید این ماده شیمیایی به لحاظ حجم سرمایه‌گذاری با دریافت تسهیلات بانکی برای افراد زیادی میسر است. هر چند شرکت لینتر پاک شرکت شناخته شده‌ای است ولی از آنجا که محصول نهایی یک ماده شیمیایی از نوع بالک است، مشتری تمایز زیادی برای محصول تولیدی و وارداتی قائل نیست. ورود به این صنعت نیازمند حجم سرمایه گذاری خیلی بالایی نیست. محصولات وارداتی متعددی در این بازار وجود دارد که می‌تواند جایگزین این کالا شود. شرکتهای احتمالی تازه وارد می‌توانند به راحتی کانال جدید توزیع ایجاد کنند و یا سریعا از کانالهای موجود برای توزیع کالا استفاده نمایند. ورود به حوزه تولید این محصول تا حدی پیچیدگی و نیاز به تامین فناوری دارد ولی حق تولید آن انحصاری نیست و ثبت مالکیت معنوی آن هم میسر نیست. بواسطه اینکه ماده اولیه مصرفی جزء ضایعات شرکت است، یک مزیت برای شرکت محسوب می‌شود ولی امکان تامین این ماده برای رقبا هم هست. مضافا اینکه شرکت در محلی واقع شده که امکان تامین آب برای آن وجود دارد ولی هر رقیبی این امکان را ندارد. در مورد فناوری تولید نیز امکان حفظ انحصاری آن وجود ندارد و مهندسین زبده می‌توانند فرآیند تولید را فرا گیرند. خوشبختانه دولت کنترل خاصی بر قیمت این محصول ندارد ولی این صنف دارای انسجام چندانی برای برای دفاع از حقوق صنفی در شرایط بحرانی نیست. 

هر چند در حال حاضر تولیدکننده این محصول در کشور وجود ندارد، اگر روزی شرکتهای رقیب تصمیم به تولید این محصول بگیرند، از نظر سایز تولید در حد لینتر پاک نیستند و بالا بودن ظرفیت تولید لینتر پاک در این صنعت، مزیت است. بطور کلی نرخ رشد این صنعت در سالهای اخیر مثبت بوده و از شرایط مناسبی برخوردار است. محصول تولیدی شرایط چندان خاص انبارداری ندارد. مواد اولیه مصرفی برای تولید محصول، جزء ضایعات شرکت است و مجبور به هزینه بالا برای تامین مواد اولیه نیستند. علیرغم این مزایا، مشتری تفاوت خاصی بین این محصول و محصولات مشابه وارداتی حس نمی کند و رعایت شدن کف استاندارد کیفی و پایین‌ترین قیمت برای تصمیم گیری خرید مشتری کافی است.    

رقبای خارجی عمدتاً هندی منتفع از بازار ایران در کشور در قامت واردکننده وجود دارند و با تنوع محصول، احتمال دامپینگ توسط آنها وجود دارد. شرکتهای واردکننده این کالا، یا مصرف کننده آن هستند و یا شرکتهای واردکننده مواد شیمیایی صنعتی که کسب و کارشان بطور استراتژیک به واردات این ماده بستگی ندارد. خط تولید این محصول خیلی تخصصی نیست و می‌تواند برای کاربردهای احتمالی دیگری در آینده نیز مورد استفاده قرار بگیرد. بطور کلی خروج از این صنعت چندان پر هزینه نیست و ماشین آلات و مخازن تولید را به راحتی با قیمت اقساط می‌توان فروخت یا از آنها برای تولید مواد دیگری بهره برد.

محصولات مشابه و جایگزین هم سطح این محصول وجود دارند و ممکن است مزیت قیمتی نیز داشته باشند. صنعت طی سالهای اخیر دارای رشد خوبی بوده و فعالیت در این صنعت دورنمای جذابی دارد. بین تولیدکنندگان در این صنعت یکپارچگی وجود ندارد که بتوان در برابر محصولات جایگزین ایستادگی کرد.

محصول تولیدی داروی گرید دارویی است و بخش اعظمی از محصول توسط چند خریدار عمده داروساز خریداری می شود. بطوری که فروش تا حدی وابسته به آنها خواهد شد. مگر آنکه بازارهای صادراتی هر چه زودتر فعال شوند. محصول تولیدی، بخش سهم کوچکی از سبد خرید مواد اولیه شرکتهای خریدار را دارد و تغییرات قیمت محصول، چندان در قیمت نهایی مشتری تاثیر ندارد. 

اگر محصول دارای استانداردهای دارویی مورد تائید سازمان غذا و داروی ایران باشد، برای خرید مشتری کفایت می‌کند. خط تولید مشتری وابسته به این محصول نیست و جایگزین ساختن محصول شرکت با محصول دیگر شرکتها برای خریدار هزینه ای در بر ندارد. خطر ادغام رو به عقب برای تولید این ماده از جانب مشتریان احساس نمی‌شود چون صنعتی کاملاً متفاوت از صنعت دارو است. شایان ذکر است خریداران اطلاعات کاملی در مورد تقاضای محصول در بازار و قیمتهای واقعی و حتی هزینه های تامین کننده دارند و اغلب خودشان بطور مستقیم واردات را انجام می‌دهند. در صورت عدم تمایل شرکتهای دارویی خریدار محصول، امکان عدم همکاری با شرکت تولیدکننده وجود دارد. 

در خصوص تامین مواد اولیه، شرکت دچار هیچ مشکلی نیست و ماده اولیه مصرفی در تولید محصول، ضایعات فعلی کارخانه است. در حال حاضر این ضایعات با قیمت کمی به فروش می‌رسد و در صورت تولید محصول با گرید دارویی، ارزش افزوده بیشتری برای شرکت ایجاد می‌شود. احتمال اینکه خریداران فعلی این ضایعات ادغام رو به عقب برای ایجاد خط تولید این ماده کنند، پایین است. 

با توجه به این توضیحات، شما تصور می‌کنید که از منظر رقابت پذیری، این کسب و کار تا چه حد کم ریسک است؟ آیا شرکت لینتر پاک باید به این صنعت ورود کند یا نه؟ اگر تمایل دارید پاسخ این سوال را بدانید، برای ما پیام ارسال کنید تا نسخه نهایی را که ما برای آنها پیچیدیم، برای مطالعه شما هم ارسال کنیم. اگر هم علاقمند به مطالعه کتاب استراتژی رقابتی مایکل پورتر هستید، اینجا را کلیک کنید تا فایل PDF کتاب را برای شما ارسال کنیم.

سایر مقالات

گپ و گفت با ما همیشه رایگان است!

درخواست جلسه حضوری یا آنلاین خود را ثبت کنید تا با شما تماس بگیریم.
پیمایش به بالا